در سفر تاریخی که محترم مولوی جمال الدین احمدی با جمع هیأت همراه شان به مقصد دیدار با سرپرست ریاست الوزرا داشتند ضمن تبریکی مقام ریاست الوزرا، روی چالش‌های مردم در بغلان و همچنان در زمینه ارتقا موسسه تحصیلات عالی قدس به پوهنتون پیشنهادات کتبی داشتند که از جانب محترم مولوی صاحب عبدالکبیر سر پرست ریاست الوزرا با بسیار اخلاص نیت شنیده و در زمینه فرامین مشخص صادر نموده، که انشا الله در آینده نزدیک تلاش ما به این است که موسسه تحصیلات عالی قدس به پوهنتون قدس ارتقا نماید. و همچنان در بخش چالش ها و مشکلات مردم نهرین مخصوصا در قسمت کمبود آب صحی در شهر نهرین بحث صورت گرفت که جناب محترم مولوی صاحب عبدالکبیر فرمان یک بند آب گردان را در قسمت تنگی تهرین صادر نمودند که الحمد الله کار سروی آن به پایان رسیده و بودیجه آن منظور گردیده که در روزهای نزدیک کار اعمار و بهسازی آن عملا آغاز می گردد که با اعمار این بند ده ها هزار خانواده از مشکلات کمبود آب در شهر نهرین رهایی یافت سبب شگوفایی و رشد شهر گردیده که مردم از این ناحیه خیلی ها خرسند و سپاس گذار اند.
نمایشگاه تحصیلی سه روزه که از طرف هوتل انترکانتیننتال در هماهنگی با وزارت محترم تحصیلات عالی راه اندازی شده بود که در آن بیشتر از ۳۰ دانشگاه خصوصی و بیشتر از ۵۰ مکتب خصوصی، تعلمیات تخنیکی و انستتیوت های نیمه عالی اشتراک نموده بودند.
موسسه تحصیلات عالی قدس نیز به نمایندگی از زون شمال در این نمایشگاه سهم خویش را به طور احسن ادا نموده و فرآورده های تحصیلی خویش را به رخ تماشاچیان این همایش کشیده و مورد استقبال اشتراک کننده‌گان قرار گرفت.
در نمایشگاه همه‌ی نهادها دست آوردهای خود را که عبارت از نشان‌ها، مجله‌ها، کتلاک‌ها، بلبوردهای تبلیغاتی، نمایش‌های تصویری از طریق پروجکتورها به عنوان جزء از فرآورده‌های تحصیلی به نمایش گذاشته بودند در مدت سه روز از ساعت ۸ صبح الی ۴ عصر بدون وقفه مردم، از طیف های مختلف جامعه از قبیل مقامات بلند رتبه حکومتی مانند وزرا و روسا، دانشجویان، استادان، جوانان، زنان، اهل خبرگان، مهمانان داخلی و خارجی از تمام غرفه‌ها دیدن نموده و معلومات راجع به همان دانشگاه را دریافت می‌نمودند.
خوش بختانه موسسه تحصیلات عالی قدس با به نمایش گذاشتن، کتلاک‌های رهبری و کتلاک‌های ریاست دانشکده‌های دوگاه، سه چاپ مجله علمی، تقویم چندین سال، گزارش‌ها و نمایش تصویری سیرهای علمی، ۵۰۰ گیلاس چای خوری که در آن نشان موسسه حک گردیده بود و ۱۰۰۰ قلم با نام و نشان موسسه برای اشتراک کننده‌گاه به طور تحفه توزیع گردید. یکی از دست آورد بوده که در این نمایشگاه ما توانستیم جایگاه این موسسه با سایر نهادها که در سطح مرکز و ولایات فعالیت داشتند تشخیص نمایم.
ما با جمع آوری معلومات از دیگر نهادهایی که در این نمایشگاه گرد هم آمده بودند به معلومات خود افزدوه بیشتر از ۳۰ عنوان مجله را با خود از دیگر نهادها آوردیم با چند نهاد به تفاهم و همکاری در سطح ماستری و بخش های که ما در لیسانس به آن ها ضرورت داشتیم بحث و تبادل دیدگاه نمودیم.
در پایان این نمایشگاه ما مستحق تقدیر و تمجید از طرف برگزار کنندگاه این نمایش شناخته شدیم که با تفویض یک برگ سبز تحفه درویش از جانب برگزارکنندگاه همایش از رهبری موسسه تحصیلات عالی قدس قدردانی به عمل آمد.
گرداننده: نورعالم احدپور آمرانکشاف مسلکی استادان و عضو کادر علمی تحصیلات عالی قدس
دانشگاه محل واکاوی، تازه کاری، و ذهن‌سازی است که جوانان را به طرف پله‌های نخست که فراگیری دانش است روانه می‌سازد، دانش‌های مرتبط به روز و زندگی و آینده را می‌آموزند به خیر و سعادت جامعه می‌اندیشند، آرزو و آرمان شان صلح و آرامش مردم و جامعه است دانش‌جو در مقابل خانواده و اجتماع خود را مسوول دانسته و خویش‌تن را حاوی پیام دانش، اخلاق همدلی و برادری از دانشگاه تا اجتماع می‌داند.
وی همچنان نارسایی‌ها و کمبودی‌های تعلیمی و تربیتی نو جوانان را در اجتماع یافته با پیش‌کش نمودن به جامعه‌ی اکادمیک به یافتن راه حل‌ها تلاش می‌نمایند.
دانشجویان بزرگترین مسولیت را به عنوان پل ارتباطی میان دانشگاه و اجتماع به عهده دارد. بنا لازم شد که تا در این پرس و پال این همه چون و چرا را با مهمانان و شما حاضرین در اتاق جلسه به واکاوی بگیریم.
آمریت انکشاف مسلکی استادان در هماهنگی با رهبری موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس پرس و پال را تحت عنوان (بررسی مسولیت‌های یک دانش‌جو از دانشگاه تا اجتماع) برگزار نمود که مورد ستایش و تشویق استادان و دانشجویان این موسسه گردیده این پرس و پال به شکل زنده و حضوری در تالار کنفرانس‌های موسسه تحصیلات عالی قدس برگزار شد، در آغاز با تلاوت چندی از آیات کلام الله مجید که از طرف قاری صاحب نجم الدین محمدی تلاوت گردید افتتاح، و بعدا مجری برنامه با مقدمه‌ی کوتا و خوش آمدید گویی از مهمانان در بحث و اشتراک کننده‌گان در تالار با پرداختن به برنامه تعارفی با ریس و بنیانگذار موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس محترم مولوی صاحب جمال الدین احمدی و معرفی داوران هریک محترم استاد نهضت‌یار معاون علمی موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس، محترم استاد حبیب الله مسعود استاد دانشکده‌ی شرعیات، محترم استاد شریف رحیمی عضو دیپارتمنت انگلیسی، بحث را همه جانبه و روز محورانه آغاز نمودیم و به پرسش‌های این پرس و پال پرداختیم که پرسش‌ها به سه بخش تقسیم شده بود پرسش‌های که در آغاز از طرف مجری برنامه پرسیده می‌شد و پرسش‌های که در لابلای بحث‌ها پیدا می‌شد و همچنان پرسش‌های که در ذهن اشتراک کننده‌گان در تالار خطور می‌کرد می‌توانستند آزادانه از داوری که مورد نظر شان بود پاسخ قانع کننده دریافت کنند.
آن‌چه که به عنوان یک نگرانی ویا نا امیدی در این بحث جدی روی آن تمرکز صورت گرفت این نکات برازنده بود، دقیقا یک دانش‌جو مسولیت‌های خویش را چگونه باید شناخت و روی آن برنامه‌ریزی کرد، آیا واقعا پیام آوران مثبت در جامعه‌ی خویش می‌شوند، از فرصت‌ها به نفع خود و جامعه استفاده کرده می‌توانند، در رخصتی‌ها به کارهای تحقیقی می‌پردازند، در برابر خانواده احساس مسولیت می‌نمایند، آموخته‌های خویش را به دیگران انتقال داده می‌توانند یا خیر، برای دانش آموزان مکاتب برنامه‌های تشویقی جهت مزایای رفتن به طرف دانشگاه‌ها را می‌داشته باشند یا خیر، آیا با طیف‌های مختلف عرصه‌های علمی پیوندهای عمیق فکری پیدا کرده می‌توانند.
دقیقا ما در این پرس و پال رفتیم سراغ پرس‌های کور شده، داوران در بحث عالمانه و کارشناسانه به پرسش‌های مطرح شده پاسخ ارایه نمودند که اگر ما دانشجویان از کنار همه چیز بی باکانه رویم و خود را در هیچ مسایلی شریک ندایم، در واقعیت دردی است بی مدوا باری را که تا امروز دیگران به هر نوعی با خود نبرده و یا نکشیده اند امروز همه آن به دوش دانشجویان است که برای آیندی خود و هم برای جامعه و سرزمین بلا کشیده خویش باید دست به کار شده تا خدا بخواهد این همه مشکلاتی که در سرزمین ما سرازیر شده است با دست‌های ما مرحم گردد، اگر چنین فگر و عمل نکنیم به کشور آزاد و آباد نخواهیم رسید.
گرداننده: نورعالم احدپور آمرانکشاف مسلکی استادان و عضو کادر علمی تحصیلات عالی قدس
این‌که افغانستان در توسعه‌ی سیستم‌های تحصیلی در کدام موقعیت راه قرار دارد و جهان در گجا و ما در گجای راه از نگاه تعلیم و تحصیل استیم از جهان اول تا جهان دوم و سوم تفاوت‌های تحصیلی را چگونه بتوانیم به کاووش بگیریم در این گفتمان این همه پرسش‌های که ذهن ما را همیشه مخشوش و پرت شده نگه می‌دارد تلاش می‌نمایم که برایش راه حل پیدا نمایم بنا ضروت شد تا یک گفتمان علمی را تحت این عنوان( بررسی عوامل تاثیر گذار در توسعه‌ی سیستم‌های تحصیلی افغانستان) به کنکاش بگیریم که اینک.
آمریت انکشاف مسلکی استادان در هماهنگی با رهبری موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس گفتمان علمی را تحت عنوان (بررسی عوامل تاثیر گذار در توسعه‌ی سیستم‌های تحصیلی افغانستان) برگزار نمود که باعث تشویق و ترغیب استادان و دانشجویان این موسسه گردیده این گفتمان به شکل زنده و حضوری در تالار کنفرانس‌های موسسه تحصیلات عالی قدس برگزار شد، در آغاز با تلاوت چندی از آیات کلام الله مجید که از طرف قاری صاحب اعجازالحق تلاوت گردید افتتاح، و بعدا مجری برنامه با مقدمه‌ی کوتا و خوش آمدید گویی از مهمانان در بحث و اشتراک کننده‌گان در تالار با پرداختن به معرفی داوران هریک محترم استاد سلیمان جباری آمر دیپارتمنت جغرافیه، محترم استاد عبدالحلیم امینی عضو دیپارتمنت فارسی دری، محترم استاد میرزارحیم رحیمی معاون امور محصلان موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس، بحث را موشگافنه آغاز نمودیم و به سوالات این گفتمان پرداختیم که سوالات به سه بخش تقسیم شده بود سوالاتی که در آغاز از طرف مجری برنامه پرسیده می‌شد و سوالاتی که در لابلای بحث‌ها پیدا می‌شد و همچنان سوالاتی که در ذهن اشتراک کننده گان در تالار خلق می‌گردید. می‌توانستند آزادانه از داوری که مورد نظر شان بود پاسخ گیرند.
آن‌چه که به عنوان مایه نگرانی در این بحث جدی روی آن مطرح گردید. سیستم‌های تحصیلی افغانستان جدید و بروز نه شده، از متون کلاسیک بیشتر استفاده می‌گردد، معیارهای امروزی پاسخ گوی نیازی‌های امروزی نیستند، موادهای درسی می‌باید بازنگری شوند، نهادهای که در زمینه‌ی علوم فعال‌اند مانند تحصیلات عالی، معارف، اکادمی علوم باید روی معیاری سازی سیستم‌های تحصیلی کارکنند نه وقت گران بهای خویش را به کهنه‌گرایی بگذرانند.
واقعا در این گفتمان داوران در بحث عاقلانه و کارشناسانه به سوالات پاسخ ارایه نمودند که اگر ما دست زیر الاشه گرفته بنشینیم که دیگران به ما روش‌های تحصیلی را می‌آموزانند هرگز درخت دانش ما پربار نخواهد گردید، می‌باید که خود دست به ابتکار و عمل شده تحمل دردها و رنج‌ها را داشته باشیم، برای شگوفایی جامعه و یا کشور خود تلاش بی دریغ به خرچ دهیم.کشورهای که امروز به دنیای مدرن و نو جا باز نمودند همه شان از فیض و برکات سیستم‌های تحصیلی بروز شده و بدرد بخور زمان و شرایط کشورشان بوده که با پشت کار، کوشش و زحمت فراوان به یک ملت زنده و پویا در جهان نو قد علم نمودند.
گرداننده: نورعالم احدپور آمرانکشاف مسلکی استادان و عضو کادر علمی تحصیلات عالی قدس
کتاب چراغی است در درون دل‌های تاریک ره می‌گشاید، ذهن‌های گندیده و پوسیده را پالش و آرایش می‌دهد، آدم‌های ارزه و بیهوده را روزگاری سرآمد دوران می‌سازد، گدا و ضعیف را روزی پادشاه می‌سازد، اما پادشاه زادگاه نادان روزی به گدایی می‌روند.
مطالعه چیست؟ و در زندگی ما جوانان کدام نقش‌ها را برازنده می‌سازد، فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی در جامعه‌ی کنونی ما چرا کم رنگ شده علت‌ها و عواملی نیز دارد که این همه عوامل و آسیب‌ها را چگونه شناسایی نموده بتوانیم و یا به این همه چراها و چیستی‌ها پاسخ قانع کننده داشته باشیم، روی این ملحوظات ضرورت به چنین یک گفتمانی را نموده که ما را واداشت به این گفتمان علمی بپردازیم.
آمریت انکشاف مسلکی استادان در هماهنگی با رهبری موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس گفتمان علمی را تحت عنوان (بررسی کاهش میزان مطالعه در میان جوانان و یافتن راه حل‌های آن) برگزار نمود که باعث استقبال استادان و دانشجویان این موسسه گردیده این گفتمان علمی به شکل زنده و حضوری در تالار کنفرانس‌های موسسه تحصیلات عالی قدس، روی اجرا رفت در آغاز با تلاوت چندی از آیات کلام الله مجید که از طرف قاری صاحب اعجازالحق تلاوت گردید افتتاح، و بعدا مجری برنامه با مقدمه‌ی کوتا و خوش آمدید گویی از مهمانان در بحث و اشتراک کننده‌گان در تالار با پرداختن به معرفی داوران هریک محترم استاد میرزارحیم رحیمی معاون امور محصلان موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس، محترم استاد جمشید اختر عضو دیپارتمنت فارسی دری، محترم استاد محمد شریف رحیمی عضو دیپارتمنت انگلیسی، باب بحث را موشگافنه گشودیم و به سوالات این گفتمان پرداخته که سوالات به سه بخش تقسیم شده بود سوالاتی که در آغاز از طرف مجری برنامه پرسیده می‌شد و سوالاتی که در لابلای بحث‌ها پیدا می‌شد و همچنان سوالاتی که در ذهن اشتراک کننده‌گان در تالار خلق می‌گردید می‌توانستند آزادانه از داوری که مورد نظر شان بود پاسخ گیرند.
آن‌چه که به عنوان مایه نگرانی در این بحث جدی روی آن مطرح گردید فرار مغزها از افغانستان، فقر و تنگ‌دستی مردم، عدم اشتغال‌زایی جوانان، نبود امکانات مالی و دست‌رسی نداشتن به کتاب و در کل دور نگهداشتن مردم از فرهنگ مطالعه این همه دست به دست هم داده چالش بزرگی را در سد راه مطالعه ایجاد نموده.
واقعا در این گفتمان داوران در بحث خردمندان و زیرگانه به سوالات پاسخ ارایه نمودند که اگر ما دست زیر الاشه گرفته بنشینیم که دیگران به ما روش‌های مطالعه و یا آموختن را می‌آموزانند هرگز درخت دانش ما ثمر نخواهد داد، می‌باید که از خود دست به ابتکار و عمل‌زده تحمل دردها و رنج‌ها را داشته باشیم، کشورهای که امروز به دنیای مدرن و نو جا باز نمودند همه شان از فیض و برکات کتاب خوانی و یا مطالعه مردمان آن جامعه است. ماهم باید در این راه کوشش‌ها و زحمت‌های فراوانی را بکشیم تا این‌که به جایگاه رفیع و قابل محاسبه نایل آیم.
تیم پژوهشی موسسه‌ی تحصیلات عالی قدس با اشتراک رهبری، استادان، دانشجویان و در هماهنگی ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت بغلان و ولایت سمنگان مورخ ۱۰/ ۷/ ۱۴۰۱ طی یک سیر علمی رهسپار ولایت باستانی سمنگان شدند که با رهنمایی استادان محترم هریک نورعالم احدپور، سلیمان جباری، محمد حکیم قربانی، عبدالغفور احمدی، مولوی جمال الدین احمدی، جمشید اختر، میرزارحیم رحیمی، مدیر باستان شناسی سمنگان، باشنده‌گان شهر باستانی ایبک بالآخره با سوالات و بحث‌های دانشجویان موضوع به بررسی و کاوش گرفته شد.
تاریخ‌چه‌ی تخت رستم سمنگان
تخت رستم نام یکی از آثار تاریخی افغانستان واقع در ولایت باستانی سمنگان است. این تخت بزرگ سنگی با قدمت حدود ۳۵۰۰ سال، یکی از مهم‌ترین بناهای به جا مانده از دوره‌ی بوداییان می‌باشد. محیط توپ رستم(تشله رستم) حدود ۸۵ متر است و در اطراف آن غارها و اتاق‌های متعددی وجود دارد. بوداییان از این اتاق‌ها به عنوان معبد یا بت خانه استفاده می‌کردند. آن‌ها بت‌های خود را در این مکان نگه داشته و عبادت آن‌ها می‌پرداختند. این تحتهم‌چنین دارای حفرهایی برای نگهداری و مخفی نمودن اشیای گران‌بها و مسکوکات آن زمان بوده است.
به اساس تحقیقات و حفاری‌های انجام شده توسط «کارلنتن کون» باستان شناس آمریکایی، احتمال آن می‌رود که ۳۰ تا ۵۰ هزار سال قبل از میلاد شکارچی‌های «هندوکش» و انسان‌های اولیه عصر حجر در کوه‌های این منطقه زندگی می‌کردند.
وجود استوپه‌ای بزرگ در یک تحته سنگ در دامنه‌ی یک تپه مهم‌ترین ویژگی است که باعث شهرت سمنگان شده امروز از آن به عنوان تحت رستم یا «توپ رست» یاد می‌شود. تخت رستم به سمنگان شهرت جانی داد و نزد باستان شناسان خارجی از شهرت ویژه‌ای برخوردار است.
نگاهی به رستم
رستم یکی از پهلوانان جهانی است که بنام جهان پهلوان تا امروز شهره است. او هیچ‌گاهی در میدان رزم کم نیاورد همیشه در مقابل دشمن خاصتن تورانیان خوب درخشیده، از خود تاریخ درخشانی به جا مانده است. اتفاقی که همیشه تاریخ اون را فراموش نخواهد کرد. آمدن رستم به طرف سمنگان است که در راه که به طرف توران زمین در حرکت بوده در نیمه راه خسته می‌شود از اسپ رخش پایان می‌شود، جهت رفع خسته‌گی یک گوره خره شکار می‌کند و به سر چوب کباب می‌کند و پس از نوش جان کردن گوره خر به مدت کوتاهی که غفلت می‌رود، اسپ رخش از نزداش دورتر می‌رود که دزدان صحرایی اسپ رخش را می‌دزدند که به طرف سمنگان می‌برند، زمانی‌که رستم از خواب بیدار می‌شود می‌بیند که رخش نیست رستم پی را گرفته به سمنگان می‌رسد شاه سمنگان از رستم پذیرایی می‌کند و برایش خبر موجودیت رخش را می‌دهد؛ و رستم شب به سمنگان می‌ماند همین‌جا است که شب تهمینه به بستر رستم می‌آید و از وی به نیکویی یاد می‌کند و می‌گوید من در اصل و نسب تا امروز مانند نیافتم که با او ازدواج کنم وقتی از تو و از شهامت و جوانی و دلیری تو شنیدم خواستم با تو ازدواج کنم، وقتی که رستم زیبایی و درخشش را در تهمینه می‌بیند شیفته وی می‌شود پس از هم نشینی در شب با تهمینه رستم یک نشان را به تهمینه هدیه می‌کند و برایش می‌گوید اگر جایت دختر شد این نشان را به رخسار اش ببند، و اگر پسر شد این نشان را به بازوان اش ببند زمانی که سهراب از تهمینه به دنیا می‌آید، تهمینه نشان رستم را به بازوان اش می‌بندد سهراب همیشه مورد تمسخر خانواده شاهی در سمنگان قرار می‌گیرد که تو بچه بی نسب استی اصل و نسب تو معلوم نیست، سهراب روزی به مادر اش تهمینه شکایت می‌کند! که اصل و نسب من کیست همه از آن می‌گویند بعد مادراش برای سهراب می‌گوید که این نشان از پدر تو است و به بازوان ات ببند و برای اش از اصل نسب اش حکایت می‌کند. اما اتفاقی بسیار عجیب و غم انگیز روبرو شدن پدر و فرزند در میدان رزم است که با کین خواهی افراسیاب این اتفاق می‌افتد و بعد از چند دور پهلوانی که سهراب پدر خود رستم را به زمین می‌زند رستم به خشم می‌آید که تا حال این چنین شخصی در جهان یافت نگردیده که من رلا به زمین بزند، این شخص از کدام نسل و نسب است که با من مقابله می،کند؛ اما زمانی‌که رستم به خشم می‌آید و سهراب را به زمین می‌زند و قصد قتل وی را می‌کند سهراب می‌گوید که پدر من شاید این انتقاام را از شما بگیرد رستم می‌گوید پدرات کیست وی اشاره به نشان بازوان‌اش می‌کند و رستم با دنیای نا امید متوجه می‌شود که فرزند خود سهراب را کشته است. بعد از بسیار خسته‌گی تلاش می‌کند که نوش دارو برایش بی‌آورد و درمان کند اما نتیجه نمی‌دهد. از آن‌جایی که شاهنامه فردوسی و داستان‌های آن در میان مردم این منطقه از گذشته‌های دور تا کنون جایگاه ویژه‌ای داشته برخی از داستان‌های شاهنامه نیز در این منطقه اتفاق افتاده است و هم‌چنین نام سمنگان به مراتب در شاهنامه آمده است، داستان‌های گوناگون در رابطه به تخت رستم در میان مردم از گذشته‌های دور رواج داشته است. معروف‌ترین داستانی که در این مورد وجود دارد، این است که وقتی رستم با «تهمیه» دختر شاه سمنگان ازدواج کرد، برای هر یک از آنان تختی ساختند اما رستم شبی برای خود سنگی بزرگی را تراشید و آن را به شکل تخت در آورد، تهمینه نیز اتاق‌های سنگی برای خود تراشید و مراسم عروسی رستم و تهمینه در محلی اتفاق افتاد که تهمینه ساخته بود.
گرچه روایت تاریخی این را به اثبات می‌رساند که تخت رستم از دوره بوداییان به این طرف ساخته شده است. هنگامی که رستم به سمنگان می‌آید و با دختر شاه سمنگاه تهمینه در این تخت مراسم ازدواج شان صورت می‌گیرد.
این تخت بنام این‌ها از طرف شاه سمنگاه به هدیه داده و به نام رستم مسمی می‌گردد که تا امروز این تخت با نام رستم به جاویدانه‌گی رسیده است.
جایگاه فرهنگی و تاریخی تخت رستم سمنگان
تخت رستم یکی از بناهای باستانی و فرهنگی در ولایت بغلان است که همه ساله زایرین و سیاحین که به طرف شهر بلخ ر.ان می‌شوند حتمن یک بار از شهر ایبک سمنگان که در آن‌جا تخت رستم موقعیت دارد دیدن نموده با یکی از عجایب جهان بر می‌خورند که بر هر بیننده جدیداش حیرت‌آور و قابل تحقیق است که از تاریخ و زیابی‌های این تخت باید بیشتر بداند.
نقش صنعت گردشگری تخت رستم سمنگان
گرچندی که صنعت گردشگری پس از جنگ‌های طولانی، ویران‌گر و زیان آور، هم در بخش‌های فرهنگی بوده و همچنان گردشگران جهانی نتوانستند به کدام علاقه‌مندی خاص از چنین محلات تاریخی و فرهنگی دیدن نمایند.
اما تخت رستم سمنگان با آن شهرت جهانی که دارد بازهم مورد توجه سیاحین و گردشگران است. دیداری که از تخت رستم داشتیم با مسولان فرهنگی گفتگوی را که انجام دادیم اونها گفتند که در روز تا ۴۰ الی ۵۰ نفر داخلی از این محل دیدار می کنند و در ماه از ۲۰ الی ۴۰ نفر گردش‌گر خارجی دیدن می‌نماید.
فلسفه اعمار و احداث تخت مقبول رستم
پژوهش در مورد تاریخ کندن کاری تخت رستم کاری است زمان‌گیر و سخت، چون که این تخت به نام رستم یاد می‌شود در فکر و اذهان همه این مساله هویدا می‌گردد که بانی و یا ایجادگر این تخت همین شخص است. روایت‌های هم حکایت می‌کنند که رستم در یک شب سنگی را تراشید و در آن‌جا مراسم ازدواج برگزار کرد.
اما شواهد تاریخی به این باور است که این تخت از عصر بودایی‌ها به این طرف باقی مانده است. زمانی که مراسم ازدواج رستم و تهمینه در این تخت انجام می‌شود شاه سمنگان پدر تهمینه این تخت را به نام رستم مسما می‌سازد.
ظرافت‌ها و سبک‌های هنری تخت رستم
در افغانستان به خصوص در نیمه شمال شرقی آن آثاری از صدها معبد بوداییان وجود دارد که باستان شناسان آن‌ها را به دوره حضور کوشانی‌ها در افغانستان نسبت می‌دهند.
یکی از عجایب به جا مانده از این دوران تخت رستم نام دارد که در ولایت سمنکان در شمال افغانستان موقعیت دارد این مکان خارق العاده در درون سنگی یک پارچه تراشیده که باستان شناسان هنر هیکل‌تراشی این دوره را یکی از عجایب عصر بوداییان در افغانستان می‌دانند. در شمال افغانستان در مسیر پلخمری و تاشقرغان مناطقه‌ای به نام ایبک یا سمنگان وجود دارد که همه ساله مخصوصن در فصل بهار سیاحان زیادی به این منطقه خوش آب و هوا می‌آیند. نوروز را در این منطقه جشن می‌گیرند.
کارهای که جهت تقویت صعنت توریسم لازم است
برای این‌که صنعت توریسم توسعه یابد، گردشگران داخلی و خارجی از مکان‌های تاریخی و باستانی افغانستان دیدن نمایند ضرورت است که جلو فروریختن مکان‌های فرهنکی و باستانی گرفته شود و در ضمن آن تامین امنیت گردد که از سرقت آثار باستانی جلوگیری گردد. و برای مردم که در همان محلات سکونت دارند دولت باید برنامه‌های جهت آگاهی از داشته‌های ملی و مردمی را به مردم ارایه نماید تا مردم مفهوم واقعی از داشته خود را بدانند و اگر دولت برای مردم همان محلات بعضی از سهولت‌های از قبیل آب رسانی و برق را در نظر بگیرد که در خورستایش مردم همان محل خواهد بود و در ساختن هوتل‌ها و دکاکین، تشویق شان نماید زمینه‌های جهت کار و سهولت هم برای مردم و دولت ایجاد می‌گردد.
افغانستان کشوریست که در بطن آن فرهنگ‌ها و تمدن‌های با شکوه، پرورش یافته که سیر و سیاحت و بازدید از جلال و عظمت آن برای هر بیننده و شنونده حرف‌ها و قصه‌های زیادی دارد که نشان دهنده‌ی از غنای تاریخی و فرهنگی سرزمین دلیران و قهرمان پروران است.
تیم پژوهشی و تحقیقی موسسه تحصیلات عالی قدس در تاریخ ۱۵/ ۱۰/ ۱۴۰۱ سیر علمی و فرهنگی را با حضور رهبری، استادان وعده‌ی از دانشجویان جهت بازدید از آبدات تاریخی و فرهنگی ولایت بلخ، رهسپار آن ولا، گردید که در مسیر راه از قصر زیبا و تاریخی جهان نماء که یکی از سمبول‌های جذابیت و زیبای در افغانستان به شمار می‌آید که در ولسوالی تاشقرغان لنگر انداخته است دید نموده، متاسفانه امروز این غنای تاریخی در ویرانی و تنهایی قرار دارد.
چشمه‌ی آب گنده
در مسیر شهرک حیرتان از معجزه‌ی خیره کننده« چشمه گنده» بازدید شد. این چشمه در صحرای بی آب و علف حیرتان قرار گرفته است، آب جوش از قعر زمین، فواره می‌زند و آب آن نسبتا تلخ، بد بو و جوش است که روزانه تعدادی زیادی از هم‌وطنان برای تفریح و آب بازی به این دشت ریگ‌زار سفر دارند و حتا تعدادی آنرا آب شفا گویند و جهت مداوای امراض جلدی غوطه‌ور شدن در حوض آب گنده را موثر می‌داند و خوش‌بختانه تیم پژوهشی تحصیلات عالی قدس هم از مزیت‌های تعریف این آب خود را بی نصیب نگذاشتند.
کانال قوش تپه
دیدار گذرای از کانال بزرگ قوش تپه داشتیم. این کانال از ولسوالی کلدار بلخ شروع الی قوش تپه ولایت فاریاب ختم می‌گردد. این کانال با عمق ۸ متر و عرض ۱۰۰متر یکی از پروژه‌های مهم و زیربنایی افغانستان می‌باشد. این پروژه فرصت‌های مناسب شغلی و اقتصادی را برای هم‌وطنان ما فراهم می‌سازد.
بندر حیرتان
افغانستان کشوریست محاط به خشکه و دریای آمو که شهرک صنعتی حیرتان هم در پهلوی آن نمو یافته یکی از دریاهای بزرگ در شمال افغانستان می‌باشد که خط فاصل بین افغانستان و کشورهای آسیای میانه می‌باشد.
بالای دریای آمو چندین پل احداث شده که از طریق آن واردات و صادرات بین کشورهای آسیای میانه و افغانستان صورت می‌گیرد. پل حیرتان هم یکی از راه‌های استراتیژیک بین کشور ازبکستان و افغانستان می‌باشد که کالاهای زیادی را نقل و انتقال می‌دهد و بالای این پل خط ریل هم احداث شده که تا شهر مزار شریف امتداد یافته است.
خانقای سلطان العلما بهاءالدین ولد ( پدر مولانا جلال الدین محمد بلخی، رومی)
مدرسه و خانقاء پدر مولانای رومی یکی آبدات تاریخی و فرهنگی ولایت بلخ به شمار می‌رود. این مدرسه تقریبا در دوره‌ی خوارزم شاهیان قرن ۶ و ۷ اعمار شده و روزگاری شاگردان بی شماری از دور و نزدیک در این مدرسه علم و دانش فرا می‌گرفتند.
بالا حصار بلخ
این منطقه یکی از نقاط راهبردی و تاریخی در افغانستان می‌باشد که بیان‌گر قدامت تاریخی و شکوه فرهنگی افغانستان است. به قول مورخین دیوارهای بالاحصار بلخ در زمان پیشدادیان وکیانیان حدود ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد اعمار شده است.
دیوارهای که عرض آن تقریبا ۱۰ متر و با بلندی بیشتر از ۱۰ متر یک ساحه بسیار بزرگ را احاطه کرده است. به گفته‌های ساکنان محل در محوطه بالاحصار مرکز سلطنت و حکم‌روایی سلاطین پیشدادیان بوده که دیوارهای بزرگ مانع ورود دشمن و امنیت شهر و قصر سلطنت را تحکیم و تقویت می‌کرده است. در داخل بالاحصار مقبره است بنام زیارت زمچی بابا.
منظره‌های با شکوه این منطقه گفته‌های زیادی را در بطن خود دارد که در این گزارش مختصر نمی‌گنجد.
آرامگاه حضرت شیث ع
در دامن بالاحصار زیارت‌های بی شمار قرار گرفته که یکی از آن مقبره حضرت شیث ع است. حضرت شیث ع فرزند سوم حضرت آدم پدر نخستین بشریت است.
این مقبره که در حدود ۳۰ متر مربع است، زایرین زیادی را جلب توجه نموده و روزانه تعدادی زیادی از باشنده‌گان نقاط مختلف کشور از آن‌جا دیدن می‌کنند.
درباره‌ی صحت روایت مقبره حضرت شیث ع در ولسوالی بلخ و فلسفه موقعیت آن در ولسوالی بلخ اطلاعات مکمل در دسترس نیست اما به هر صورت یک مکان تاریخی و فرهنگی می‌باشد.
آرامگاه حضرت عکاشه
در بیرون بالاحصار بلخ در نزدیکی مدرسه بهاء ولد، مقبره صحابی جلیل القدر حضرت عکاشه قرار داشته است. حضرت عکاشه یگانه صحابی است که مهر نبوت حضرت محمد ص را دیده است. این مقبره در سده ۴ هجری شمسی مصادف قرن ۱۰ میلادی در دوره سامانیان بنا نهاده شده است.
آرامگاه جوان‌مرد قصاب
به گفته مجاور این مقبره، شیخ عین الدین ملقب به جوان‌مرد قصاب یکی از افسران ابو مسلم خراسانی بوده که شخصیت برجسته و ولی الله بوده است. در داخل محوطه این زیارت یک درخت خشکیده است که با کوکه و میخ‌ها پوشیده شده است. به گفته مردمان محل هر کسی دندان درد باشد یک کوکه را در قسمت دندان آسیب دیده بماند و بعد آنرا در همان درخت بکوبد، دندان شخص شفایاب می‌شود، البته این روایت مردم و مجاور آن‌جا بود.
مقبره رابعه بلخی و مسجد خوجه ابو نصر پارسا
رابعه بلخی یکی از شاعران مشهور زن در منطقه و خصوصن در افغانستان است که با اشعار ناب او کم و بیش آشنا هستیم. این آرامگاه در سال ۲۳۹ ه ش در محوطه مسجد خواجه ابونصر پارسا اعمار شده است. آرمگاه رابعه بلخی شاعره توانای مملکت در زیر زمینی محوطه مسجد قرار دارد. مسجد خواجه ابو نصر پارسا درسده ۹ قمری عصر تیموریان بنا یافته است.
مقبره ملا محمد جان
آرامگاه ملا محمد جان در سده ۱۱ قمری در ولسوالی بلخ در بین زمین‌های مزرعه خارج از کاروان سراهای بلخ بنا یافته است. ملا محمد جان یک بگروند عاشقانه و عارفانه دارد که شما با اشعار« بیا بریم به مزار ملا محمد جان» شاید آشنا باشید.
افغانستان کشوری است که در بطن خود جاذبه‌ها و زیبای‌های زیاد طبیعی و تاریخی را پرورش داده و تاریخ این کشور قصه‌های شیرین از ارزش‌های تمدنی امپراطوران جهان و داشته‌های هنری و فرهنگی بشری را بازتاب می‌دهد که دریای آمو یکی از معجزه‌های طبیعی این کشور به حساب می‌آید.
دریای آمو که در حقیقت نمونه‌ی دیگری از بین النهرین در براعظم آسیا است. این دریا از بعد تاریخی بنام‌های سیحون و جیحون حیثیت دجله و فرات بین النهرین را دارد که شاهد مدنیت درخشان باختر قدیم می‌باشد که در اطراف خود مدنیت‌های بزرگ را بوجود آورده است. دریای آمو از بعد جغرافیایی یک زنجیر بزرگ اقتصادی را در نواحی ولایت‌های بدخشان، تخار، کندز ، بلخ و کشورهای تاجیکستان و ازبکستان بوجود آورده است که مزیت‌ها و بازدهی فوق العاده اقتصادی، صنعتی، تجارتی و تروریستی را برای افغانستان و کشورهای همسایه مان ایجاد نموده است که کشورهای تاجکستان و ازبکستان استفاده اعظمی را در ابعاد مختلف انرژی، صنعت گردشگری، زراعت و تجارت نموده اما متاسفانه افغانستان در هیچ بعدی نتوانسته کم‌ترین استفاده را از این نعمت بزرگ رایگان داشته باشد.
در حالی‌که فرصت‌های گران سنج در وجود مبارک این معجزه نهفته است که در صورت مدیریت و سرمایه‌گذاری، بزرگترین منابع درآمدی و اقتصادی را بوجود می‌آورد. بناء در این رساله روی اهمیت تاریخی، اهمیت تروریستی، اهمیت زراعتی، اهمیت تجارتی و تاثیر آن بر بالای اقتصاد این کشور بحث و تمرکز می‌نمایم.
۱) معرفی کلی افغانستان و دریای زیبای آمو
افغانستان کشوریست که با صفات ذیل مشهور است:
کهن‌‍ترین تاریخ، شاهراه مهاجرت‌‍های بزرگ، چهار راه تمدن‌ها، گذرگاه کشورگشایان، تقاطع راه ابریشم، دومین مرکز بودایی جهان، دروازه شرقی جهان اسلام، منطقه‌ی حایل، سقف جهان، قلب آسیا، سنگر شکست استعمارگران، چهار راه حوادث، سرزمین گنج‌های پنهان و آشکار، گنجینه‌ی زبان‌ها و اقوام، موزیم همیشه زنده و بدون سقف، سرزمین سنگ‌های قیمتی و بام دنیا.
در افغانستان زیبا معجزه ایست بنام دریای آموکه آن را بنام‌های سیحون وجیحون هم یاد می‌کند که حیثیت دجله و فرات بین النهرین را دارد و در حقیت نمونه‌ی دیگری از بین النهرین در بر اعظم آسیا می‌باشد. دریای آمو از کوه‌های پامیر و واخان( از ارتفاع ۴۰۰ متری) و زرکول که منشاء یخچالی دارد از ارتفاع ۴۱۲۵ متری سرچشمه گرفته و حدود ۱۱۲۶ کیلومتر آن، مرزهای شمالی افغانستان با تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان را تشکیل می‌دهد که قسمت‌های از آن قابل کشتی‌رانی است. در ساحل این رود خانه، بندری آی خانم، شیرخان بندر و بندر حیرتان قرار گرفته است که کالای‌های صادراتی و وارداتی افغانستان به کشورهای آسیای میانه از طریق این سه بندر مبادله می‌شود. دریای آمو پس از طی مسافت در حدود ۲۵۴۰ کیلومتر به دریای اورال می‌ریزد. حوضه آبریز و رودهای اصلی که دریای آمو می‌ریزد عبارت اند از آب رستاق، خان آباد( فرخار)، کوکچه، کندز و رود پنچ که مجموع این رود خانه‌ها ۴۰ درصد آب دریای آمو را تامین نموده و۶۰ درصد دیگر آن از ارتفاعات کشورهای آسیای میانه، تاجیکستان، ازبکستان وترکمنستان تامین می‌شود.
دریای آمو ظرفیت‌های باالقوه و بالفعل را شکل داده که برای تولید نیروی هیدرولیک و برق آبی فوق العاده مساعد می‌باشد و می‌توان به عنوان یک منبع قابل اعتماد تولید انرژی روی آن سرمایه‌گذاری کرد که با اسفتاده بهینه از فرصت‌های دریای آمو می‌توانیم انرژی محتاج خود از داخل کشور تامین نمایم و مبالغ هنگفت را امروزه ما صرف هزینه انرژی برق وارداتی می‌نمایم از آن جلوگیری گردد. همچنان دریای آمو در توسعه و خودکفایی زراعت افغانستان فوق العاده نقش برازنده را ایفا می‌نماید اما متاسفانه از ظرفیت فوق العاده دریای آمو به نفع زراعت کشور هیچ استفاده صورت نمی‌گیرد حتا تخریبات عرضی زیادی را نصیب خاک افغانستان ساخته است که قرار محاسبات سالانه ۲۵۰ میلیون تن مواد رسوبی را انتقال می‌دهد و طبق گزارشات رسمی و تحقیقی در ۲۵ ولسوالی عملا تخیریبات ناشی از جریان دریای آمو جریان دارد و این دریا با مقایسه ۳۰ سال قبل به ده‌ها کیلومتر به طرف خاک افغانستان در ساحه جوزجان پیش آمده است.
همچنان دریای آمو یکی از مناظر زیبای طبیعی و توریستی را در خاک افغانستان شکل داده است که در صورت سرمایه‌گذاری بالای این مکان‌های زیبا و جذاب طبیعی و تاریخی فرصت‌های بی شماری اقتصادی و رفاه اجتماعی را برای افغانستان و ملت فقیر این میهن به وجود می‌آورد.(احمدی، ۱۳۹۶: ۱۰۰- ۱۰۱)
۲) مکان‌ها و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی حوزه دریای آمو
۲-۱) آی خانم
آی‌خانم در اصل تپه‌ی است که در تقاطع رود خانه کوکچه و آمو شکل گرفته که در ولسوالی دشت قلعه ولایت زیبای تخار موقیعت دارد. به گفته شاهدان محل آی خانم یک شهرک و پایگاه استراتیژیک و باستانی اسکندر مقدونی بوده که این شهر توسط اسکندر، سردار مقدونی بنا یافته است. این تپه را با نام دختر همین محل ماه بانو مسمی شده که بنام آی‌خانم اصلاح یافته است. به گفته داکتر رحمت الله یکی از باشنده گان محله آی‌خانم، قدامت تاریخی این محل حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد و این پایگاه باستانی مربوط به تمدن دولت یونانی بلخ می‌باشد. با در نظر داشت چشم دید تیم پژوهشی و تحقیقات تحصیلات عال قدس ولایت بغلان
این محله را از زوایای مختلف بررسی و ارزیابی نموده که به شرح ذیل مرقوم است:
۲-۱-۱) بُعد تاریخی، فرهنگی و توریستی
این محل یکی از نقاط تاریخی جهان به حساب می‌رود که کم‌تر آثار باستانی و تاریخی با چنین قدامت می‌باشد و حتا با مطالعه دقیق از تاریخ این نقطه استراتیژیک می‌توان دایره مدنیت و تمدن با شکوه افغانستان را ترسیم نمود که با آثار تاریخی و فرهنگی بجا مانده در این محل، آی‌خانم را الفبای فرهنگ جهان محسوب کرد و هرگاه جهان فرهنگ خود را گم نماید، می‌تواند از غنای تاریخی و جلوه‌های جاویدان آی‌خانم، گم شده‌ی خود را باز یابد.
تیم پژوهشی تحصیلات عالی قدس از تمام نقاط تپه‌ی آی‌خانم و قریه‌های اطراف آن دیدن نموده و با محسن سفیدان منطقه، با شخصیت‌های چیز فهم ولسوالی دشت قلعه دیدار و مصاحبه نموده که بالآخره به این نتیجه رسید که این گنج نهفته در این ویرانه بی‌کس و تنها جا مانده که حتا کوچک‌ترین اقدام فرهنگی و هنری از طرف مسولین صورت نگرفته است و حتا زمینه‌ی دیدار و مشاهده مستقیم برای سیاحین فراهم نیست و در اطراف آن هیچ نوع امکانات از قبیل؛ هوتل‌ها، پارک‌ها، شعبات و وسایل معلوماتی و ارتباطی وجود نداشته است و این تاریخ درخشان قریب است که از اذهان مردمان محله فراموش شوند وآمار سیاحین و گردشگران هم به دلایل فوق بسیار اندک و انگشت شمار می‌باشد و از این سرمایه تاریخی و فرهنگی یک تصویر جذاب ترسیم نگردیده است و شاید اکثریت سیاحین داخلی و خارجی از وجود چنین غنای باستانی پنهان باشد. اگر مسولین فرهنگی و آبدات تاریخی در زمینه غور صورت نگیرد، آبدات تاریخی و جاذبه‌های گردشگری ما در حال انقراض و نابودی قرار می‌گیرد که منتج به زوال هویتی و فرهنگی ملت وکشور ما می‌گردد.( مصاحبه با دو تن از محسن سفیدان قریه آی‌خانم مورخ ۲۸ / ۷ / ۱۴۰۱)
بندر آی خانم ولسوالی دشت قلعه ولایت تخار افغانستان با تاجیکستان
بدون شک مکان‌های باستانی و تاریخی یکی از منابع تمویل کننده اقتصاد کشورها به شمار می‌رود و حتا بعضی از کشورها از قبیل ترکیه، ایتالیا، قبرس و فرانسه از درک درآمدی مکان‌های توریستی سهم قابل ملاحظه در بودجه کشور خود دارد و فیصدی زیادی بودجه آن‌ها را همین منابع گردشگری تشکیل می‌دهد. اما در کشور ما با وجود امکانات فراوان باستانی و فرهنگی هیچ بهره و منفعت اقتصادی نبردیم و ملت ما زیر پاهایش گنجینه‌های باختر و اسکندر لنگر انداخته اما خود شان گرسنه وتشنه می‌خوابند.
با توجه به موقعیت حساس آی‌خانم که بین دریای آمو و کوکچه قرار گرفته یک منظره فوق العاده جذاب و دیدنی تشکیل داده که بهترین منظره کشتی‌رانی وتفریحی برای سیاحین می‌باشد، همچنان ساختار تپه‌ی ای‌خانم قسمی واقع شده که جلوه‌های زیبای از هر طرف آن نمایان می‌باشد و دل هر گردش‌گر را می‌رباید. هکذا در آن محله بندر تجارتی بنام بندر آ ی‌خانم وجود دارد که کالای اقتصادی و تجارتی را بین افغانستان و کشور تاجیکستان فرام ساخته اما بنابر تحیقیقات این نهاد پژوهشی فعلا انتراول صادرات افغانستان تقرب به صفر نموده و تنها سمنت تاجیکی از همین بندر به افغانستان وارد می‌گردد که در صورت تدوین یک پلان مدون اقتصادی ما می‌توانیم بهره وری فوق العاده تجارتی و اقتصادی داشته باشیم که زمینه اشتغال‌زایی برای مردمان همان محل را فراهم می‌کند. در عین حال مردمان آن محله خیلی فقیر و بی بضاعت بودند حتا با عبور از آی‌خانم به لسوالی خواجه بهاوالدین که کیلومترها فاصله را طی نمودیم طرف راست مسیر حرکت ما (جهت غرب) خشکه عظیم لنگر انداخته که فاصله‌ی آن با دریای آمو شاید یک الی دو کیلومتر برسد اما در نتیجه بی توجهی مسولین هیچ نوع برنامه‌ریزی زراعتی و میکنیزم شغل‌زایی و فقرزدای وجود نداشته است و هزارها هموطن ما در نزدیک دریا تشنه وگرسنه فریاد نان سر داده روان است.
ولسوالی درقد یکی از ولسوالی‌های ولایت تخار و ولسوالی هم‌جوار خواجه بهاو الدین می‌باشد که یگانه ولسوالی افغانستان است که در آن سوی دریای آمو موقعیت دارد و این ولسوالی در بین انشعاب دریای آمو قرار گرفته که به گفته یکی از ساکنان محل بنام حاجی خوش مراد وجه تسمیه این ولسوالی به خاطر درقد مسمی گردیده که از چهار طرف توسط آب احاطه شده وهیچ راه خشکه ندارد و مردم توسط قایق‌های غیر معیاری با دشواری زیاد خود و اموال شان را به این سو و آن سوی دریای انتقال می‌دهد که سالانه چندین تن در نتیجه طوفان دریای آمو غرق می‌شوند زنده‌گی در این ولسوالی خیلی عقب مانده به نظر می‌رسد و مردم این ولسوالی از اکثر خدمات عامه محروم هستند با وجود که زمین‌های فوق العاده حاصل خیز و مناظر زیبای طبیعی در این ولسوالی موجود است اما فرصت سرمایه‌گذاری و بهره وری اقتصادی شکل نگرفته است. پارک ملی درقد یکی از پارک‌های مشهور افغانستان است که پوتانسیل فوق العاده جذاب و زیبا را برای بازدیدکننده‌گان و سیاحین فراهم ساخته است که با جنگلات فراوان و حیوانات و پرنده‌گان پوشانیده شده است و به گفته یکی از دهاقین ولسوالی درقد بنام داکتر عبدالرحیم که در نزدیکی پارک ملی مصروف زراعت گنجد بود قصه‌های شیرین و نا گفتنی در باب پارک ملی درقد نمود که به دلایل نبود راه منظم و خدمات ارتباطی و امکانات اولیه و ضروری برای سیاحین شاید تیم پژوهشی تحصیلات عالی قدس اولین کسانی باشند که درباره‌ی این غنای طبیعی معلومات جمع آوری نموده و جهت تحقیق از این پارک برنامه‌ریزی کرده‌اند. به گفته خوش مراد در جنگلات پارک درقد هر نوع حیوانات درنده و پرندگان نایاب یافت می‌شود و با داشتن آب و هوای دل‌پذیر و سرزمین سبز و منقش یکی از عجایب زیبای بود که تیم تحقیقی ما از نزدیک مشاهد نمود و خاطره به یاد مانی دیگر این بود که زمانی وارد خاک درقد شدیم تیلوفون همراه ما پیام داد که به خاک تاجیکستان خوش آمدید از این صحنه هویدا بود که خدمات مخابراتی و ارتباطی در این ولسوالی خیلی ضعیف بود.(مصاحبه با باشنده محله ولسوالی درقد مورخ ۲۹/ ۶ / ۱۴۰۱)
حاجی خوش مراد باشنده خط مرزی ولسوالی درقد ولایت تخار با تاجیکستانگذر گاه خواجه بهاو الدین – درقد ولایت تخار افغانستان
شیرخان بندر هم یکی نمادهای تشکیل شده دریای آمو می‌باشد که مناظر زیبای اقتصادی و تجارتی دارد. این بندر در ولایت کندز و پل واصل بین افغانستان وکشور تاجیکستان است که روزانه مقادیر زیادی از کالاها بین افغانستان و تاجیکستان مبادله می‌گردد که این بندر یکی کانال‌های مهم عایداتی محسوب می‌شود اما بنابر عدم سرمایه‌گذاری استرتیژیک و پایین بودن میزان صادرات کالای افغانی فرصت‌های اشتغال‌زایی را برای مردم فراهم نساخته است و بیش‌ترین اقلام این بندر واردات بوده است.
بندر حیرتان با نام تاریخی ایروتام شهر کوچک است که در مرز میان ازبکستان و افغانستان واقع شده است. این بندر در شمال ولایت بلخ قرار داشته، یکی از بندرگاه‌های مهم تجارتی افغانستان به شمار می‌رود. و وجود چنین بندر بزرگ تجارتی هم یکی از جلوه‌های طیبعی دریای آمو می‌باشد که در سال ۱۹۸۲ میلادی در میان کشور افغانستان و ازبکستان پل دوستی توسط دولت شوری پیشین ساخته شده است که افغانستان را به تمام کشورهای آسیای میانه، روسیه و چین ارتباط می‌دهد. راه حیرتان یکی از امن‌ترین راه تجارتی افغانستان در طول ۳۳ سال جنگ بوده است. سایر بنادر تجارتی افغانستان بنابر معضلات سیاسی میان دولت‌ها اکثر بسته بوده است. ارتفاع حیرتان از سطح دریا ۳۰۰ متر بوده و دارایی آب و هوا گرم می‌باشد و پیداوار مهم بندر حیرتان شکار ماهی لقه از دریای آمو می‌باشد و همچنان راه آن حیرتان نیز از این بندر می‌گذرد و روزانه اقلام زیادی صادرات و واردات بین افغانستان وکشورهای آسیانه میاه صورت می‌گیرد.
۳ ) مشکلات فراروی صنعت توریسم و گردشگری در افغانستان و راه حل‌های آن
نبود شرایط مناسب برای استقرار نظام پایدار گردشگری، موجب شده که داشته‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی دریای آمو به روی گردشگران داخلی و خارجی پنهان بماند، در حالی‌که سیاحین خارجی همیشه در جستجوی چنین فرصت‌های تاریخی و فرهنگی هستند که متاسفانه بنابر نبود استراتیژی کارآ و موفق، تمام امکانات طبیعی دریای آمو پوشیده بافی مانده است..
راه‌ها و مسیرهای که بشر در طول تاریخ برای ارتباط با مناطق مختلف اطراف و محل زنده‌گی خود ایجاد می‌کرده همواره نقش مهم در توسعه و پیش‌رفت آن جوامع داشته و تاریخ ثابت کرده است که داشتن شبکه‌های ارتباطی شامل راهاه مختلف به عنوان شاخص مهم در توسعه جوامع و هم‌چنین موفقیت آن‌ها به لحاظ نظامی بوده است. بشر اولیه با پی‌بردن به این امر مهم و از طرف دیگر نیازهای شدید، از همه امکانات خود برای ایجاد راه‌های مختلف دریای و زمینی استفاده می‌کرده است که راه‌های زمینی با توجه به شرایط اقلیمی مناطق مختلف و امنیت و راحتی به راه‌های دریایی برتری داشته است. در عصر حاضر با پیش‌رفت علم ، راه‌های هوای نیز به جمع امکانات ارتباطی بشر اضافه گردیده و از طرف دیگر با وجود روش‌های ارتباطی الکترونیکی از قبیل انترنت، ماهواره و غیره که ادعا می‌شود نیاز انسان به نقل و انتقالات راه کاهش می‌دهند شیوه‌های جدیدی در نقل و انتقال و مسافرت‌ها بوجود آمده است اما با این حال ما عینیه شاهد هستیم که روز به روز به اهمیت راه‌های زمینی و نحوی ارتباطی زمینی شهرها و کشورها که به عنوان شریان‌های برای جریان یافتن زنده‌گی انسان امروزی هستند، افزوده می‌شود و اطرف دیگر راه‌های دریایی و هوای برای سرویس دادن همواره نیازمند راه‌های زمینی هستند و از راه‌های زمینی به عنوان اساس نقل و انتقالات یاد می‌شود. حال با وجود اهمیت که راه‌های زمینی دارند همواره نیاز به گسترش آن‌ها و ایجاد راه‌های مطمین و ایمن و توجه به ظرفیت مورد نیاز و این که راه به عنوان یک سرمایه ملی به شمار می‌روند، لازم است تا در طراحی راه‌ها به همه جنبه‌ها از قبیل مسایل فنی، مالی، سیاسی، اجتماعی و هم‌چین فرهنگی جامعه توجه شود این‌ها عوامل هستندکه با دانش مهندسان جامعه آمیخته می‌شوند وحاصل آن یک سازه ملی به نام راه خواهد بود که همواره جامعه به داشتن آن افتخار خواهد کرد. در جریان سفر پژوهشی تحصیلات عالی قدس به ولایت‌های تخار و کندز دریافتند که نبود راه‌های مناسب و سهل یکی از عوامل کاهش گردشگری و توریسم بوده که مایان فاصله بین تالقان دشت قلعه را تقریبا ۷ ساعت راه با موتر فررونر پیمودیم که با صعب العبورترین راه جهان مواجه بودیم در حالی‌که گذشتن ولسوالی از همین مسیر بود. اما وضعیت ترانسپورتی آن‌ها به دشوارترین صحنه‌های قرن رقم خورده بود.
در دنیای امروز صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین بخش‌های است که در اقتصاد هر کشور در زمینه‌ی اشتغال‌زایی وکسب درآمد می‌تواند تاثیرگذار باشد؛ اگر چه وجود برخی نگرانی‌ها و دغدغه‌ها باعث عدم سرمایه‌گذاری و توجه به این حوزه با تردیدهای مواجه شود اما وجود جاذبه‌های طبیعی، اقلیم‌های متفاوت جغرافیایی به همراه میراث و تمدن بشری دست مایه‌های گران قدر است که می‌تواند تحولات بنیادین در عرصه‌های مختلف به همراه داشته باشد. بدون شک شاهرگ هر صنعت، سرمایه و پول است که اقتصاد کشورها با آن درگیر هستند. حقیقت اینست که در رابطه با سرمایه‌گذاری‌های مربوط به صنعت توریسم نمی‌توان بلند پروازانه و به شکل دستوری عمل کرد چرا که نوشتن ارقام و اعداد به روی کاغذ هیچ‌گاه صورت اجرایی نمی‌یابد. بیش از دو دهه جنگ تمام زیر ساخت‌ها در این کشور را نابود و اقتصاد را نیز به کلی فلج نموده است. ترمیم و ساخت تمامی بخش‌ها و زیر ساخت‌های مورد نیاز جامعه، بودجه‌های هنگفت را می‌طلبد؛ با توجه به این نکته آیا نمی بایست فعلا در رابطه با توسعه این صنعت در کشور تدبیری بی اندیشیم؛ و آیا باید در برخورد با آن حالت تدافعی به خود بگیریم؛ به هر حال این مسله روشن است که سرمایه گذاری در صنعت توریسم بسیار راحت‌تر و زود بازده‌تر از سرمایه‌گذاری در دیگر صنایع است و از طرف ماه به صنعت که بتواند تا این حد تولید ناخالص ملی را افزایش دهد نیازمندیم و این ما را بر آن خواهد داشت که در امر سرمایه‌گذاری در توسعه صنعت توریسم با توجه به تمامی مشکلات مالی کشور، تعلل نورزیم؛ اما می‌بایست با یک مطالعه همه جانبه و کار شناسانه، منابع تامین بودجه را برای این سرمایه‌گذاری بیابیم.(اسدی.کارزانی، مقاله تحقیقی)
در توسعه جهان گردی سه نوع نیاز تامین بودجه وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
نیاز تامین بودجه برای تهیه طرح‌های جهان گردی، طرح ملی یا منطقوی عمومی، برنامه‌ریزی مفصل‌تر ناحیه‌های مورد نظر برای توسعه جهان گردی، و تحلیل بررسی امکانات و برنامه‌ریزی پروژه‌های سطح کلی، که این برنامه‌ریزی‌ها معمولا جزوی مسولیت‌های دولت است. تامین مالی طرح‌ها و پروژهای مفصل‌تر می‌تواند بسته به شرایط محلی، توسط دولت با بخش خصوصی صورت گیرد. با وجود این، برنامه‌ریزی مفصل‌تر باید کماکان طبق معیارهای برنامه‌ریزی دولت انجام و توسط آن بررسی و تاید شود.
چنان‌چه تامین مالی برنامه‌ریزی به طور محلی امکان پذیر نباشد، باید در سدد یافتن کمک بین المللی برآمد. چندین نوع منابع بین المللی تامین بودجه برای توسعه جهان گردی موجود است. این منابع عبارت‌اند از :
گروه بانک جهانی: (بانک بین الملی عمران و توسعه): با آنکه این بانک در حال حاضر به طور مستقیم در پروژه‌های جهان گردی مشارکت نمی‌کند، یکی از منابع اصلی تامین بودجه برای پروژه‌های زیربنایی، محیطی و حفظ و نگهداری است که جهان گردی و نیز نیازهای عمومی از این پروژه‌ها بهره مند می‌شود.
برنامه توسعه سازمان ملل: عمدتا یک موسسه کمک‌های فنی است. این موسسه یک کارگزار مهم برای یافتن تامین بودجه برنامه‌ریزی جهان‌گردی و سایر پروژه‌های مرتبط با جهان‌گردی از طریق سازمان جهانی جهان‌گردی به عنوان کارگزار اجرایی است.
بانک‌های توسعه منطقه‌ای، بانک آسیای توسعه، بانک افریقایی توسعه، بانک امریکایی توسعه و سایر بانک‌های منطقه‌ی توسعه، کمک‌ها درباره‌ی جنبه‌های از توسعه جهان‌گردی درکشورهای عضو ارایه می‌کند. صندوق اروپایی توسعه برای تامین کمک به کشورهای افریقای شرقی تاسیس شده است.
منابع سرمایه بین المللی خصوصی: بسیاری از شرکت‌های بخشی خصوصی از جمله آن‌های‌که در جهان‌گردی درگیر هستند، در صدد یافتن کشورهای دیگر برای سرمایه‌گذاری هستند این نوع سرمایه‌گذاری غالبا مدیریت لایق منابع، ارتباطات، بازاریابی وتصاویر مطلوب بین المللی را که می‌توانند برای کشورهای خواهان سرمایه‌گذاری خارجی سودمند باشند، به ارمغان می‌آورد.(عظیمی،۱۳۹۱: ۴۳ )
دریای آمو منحیث یک منبع غذایی و تفریحی مناطق زیادی از ولایات شمالی افغانستان وکشورهای آسیای میانه را در تحت پوشش اقتصادی قرار داده است که دریای آمو را می‌توان شاهرگ اقتصاد شمال افغانستان هم نامید. دریای آمو در بخش‌های ذیل فوق العاده بازدهی اقتصادی به وجود می‌آورد.
افغانستان یک کشوری فوق العاده زراعتی است که تقریبا ۲۰فیصد بودجه کشور فرآوردهای زراعتی تشکیل می‌دهد و درصد بیشتر اقتصاد این کشور تا کنون متکی بر بخش زراعت می‌باشد و این بخش در تولید ناخالص ملی کشور نقش با اهمیت داشته و در حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد محصولات صادراتی افغانستان را تشکیل می‌دهد و بیش از ۷۸ درصد نیروهای کار کشور در این بخش اشتتغال دارد و در عین حال میزان درصد فقر در مناطق روستایی و قریه جات به خاطر عدم استفاده از روش‌های نوین کشاورزی و مکانیزه و عوامل دیگر که به آن اشاره خواهد شد به مراتب بیشتر از مناطق شهری است.
بخش کشاورزی و مالداری توان و ظرفیت انکشاف بالای را دارا بوده و می‌تواند به عنوان یک پتانسیل مهم در بخش تولیدات ناخالص داخلی مورد توجه قرار گیرد. هر چند در سال‌های گذشته به خاطر جنگ و نا امنی و مهاجرت گسترده‌ای مردم به خارج از کشور و هم‌چنین در داخل کشور باعث افت بازدهی و راندمان این بخش گردیده و در ۱۰ سال اخیر نیز روی زیر بناهای کشاورزی کم‌ترین سرمایه گذاری وتوجه صورت گرفته است. در شرایط فعلی افغانستان که از یک سو کمک‌های خارجی در حال کاهش یا قطع شدن می‌باشد، از سوی دیگر کشور در آستانه مرحله گذار و دهه تحول وخود اتکایی اقتصادی و امنیتی از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ قرار دارد، توجه لازم و شایسته به این بخش و شناخت مسایل مرتبط به آن می‌تواند بخشی عمده از مشکلات و چالش‌های اقتصادی را بر طرف سازد. برای فایق آمدن بر مشکلات موجود در بخش تولیدات داخلی به خصوص سکتور زراعت و پیش از ارایه راهکارهایی برای بیرون رفت از وضعیت موجود و توسعه این بخش، شناخت ظرفیت‌ها وتوان‌مندی‌ها آن می‌توان به ارایه برنامه‌های راهبردی و راهکارهای عملی و فایق آمدن بر چالش‌های موجود کمک شایان نماید. بناء بنابر دلایل رسوبی جنگ‌های داخلی، تغییرات اقلیمی و خشک سالی‌ها زراعت را در افغانستان کاهش داده و با وجود جمیعت زیادی از هم‌وطنان ما مصروف زراعت هستند اما بهروری و بازدهی آن‌ها خیلی اندک و ناچیز است. در عین حال بنابر نبود برنامه‌های زراعتی اکثرا زمین‌های مجاور دریای آمو خشک و بدون آب می‌باشد که در صورت خشک سالی‌ها هیچ منفعت اقتصادی ندارد و مانند زمین‌های لامزروع عمل می‌کند. با ایجاد برنامه‌های توسعه زراعتی یا اقتصاد سبز، زمینه‌ها و فرصت‌های استفاده از وجب وجب خاک این کشور صورت می‌گیرد مانند؛ پروژه قوش‌تپه که با استفاده از منابع آبی دریای آمو زمین‌های زیادی را آبی نموده و فرصت اشتغال‌زایی را برای جوانان و بیکاران کشور فراهم ساخته که در نتیجه آن تولیدات داخلی تقویت می‌گردد و در نتیجه تقویت تولیدات داخلی میزان صادرات هم افزایش می‌آبد و متناسبا فقر و بیکاری کاهش می‌یابد. دولت می‌تواند مشابه کانال قوش‌تپه ده‌ها پروژه آبی دیگری با کمک دریای آمو بوجود بی‌آورد که به خود کفایی داخلی نایل گردیم.(غرجستانی، ۱۳۹۱: ۱۸۴)
امروزه بخش انرژی در سطح دنیا از جایگاه بسیار برجسته و مهمی برخوردار می‌باشد. مهم‌ترین انرژی که در بخش مصارف خانگی و هم در بخش صنعت نقش ارزنده‌ای دارد، انرژی برق است. استفاده از انرژی برق از حدود نیمه اول قرن بیستم به بعد در مصارف خانگی و فعالیت‌های صنعتی به صورت بسیار گسترده در دنیا رونما گردید. در افغانستان نیز استفاده از انرژی برق برای استفاده در بخش روشنایی از سال ۱۲۷۲ خورشیدی در کابل آغاز گردید. برای نخستین بار داینوی (دینام) کوچک تولید برق با قدرت تولید برق به اندازه چهل گروپ مورد استفاده قرار گرفت. در سال‌های ۱۲۷۵- ۱۲۷۷ خورشیدی یک دست‌گاه کوچک دیگری از انرژی بخار با قدرت تولیدی ۱۹ کیلو وات برق در شهر جلال آباد به کار انداخته شد.
در سال ۱۲۹۶ خورشیدی یک دست‌گاه کوچک تولید برق دیگر از نیروی بخار با ظرفیت تولیدی ۱۵ کیلووات در پغمان فعال گردید. با پیش‌رفت صنایع برقی از منابع آبی مورد توجه قرار گرفت. برای نخستین بار مطالعات آب‌های جاری کشور با هدف تولید انرژی برق آغاز گردید. با توجه به وجود رودخانه‌های جاری در کشور، اقلیم کوهستانی و شیب تند اکثر رودخانه‌ها، سرعت جریان آب بالا است و برای تولید انرژی برق آبی بسیار مناسب می‌باشد. در گذشته بیش از ۹۰ درصد برق کشور از طریق تولید برق آبی تامین می‌گردید. بدین صورت انرژی برق آبی مهم‌ترین نیاز جامعه‌رو به پیش‌رفت و انکشاف یافته می‌باشد. میزان استفاده از انرژی برق در بخش‌های مختلف اقتصادی نشان دهنده رفاه، پیش‌رفت و توسعه یک کشور تلقی می‌گردد. استفاده از انرژی تجدید پذیر و پاک مثل برق آبی، بادی و خورشیدی نسبت به روش‌های دیگر تولید برق مثل حرارتی و دیزلی در بلند مدت برای حفظ محیط زیست وجلوگیری از آلوده‌گی هوا بسیار حایز اهمیت می‌باشد. بنابر این تلاش گردد که هم زمان با افزایش روز افزون استفاده از انرژی برق، زمینه تولید آن از روش‌های که با محیط زیست سازگاری داشته باشد، فراهم گردد و سرمایه گذاری در بخش تولید انرژی با این رویکرد انجام شود.
در افغانستان با وجود منابع سرشار آبی بازهم منابع محدود برق تاسیس شده که فیصدی بسیار کمی از مشکلات انرژی داخلی را تامین می‌کند و اکثریت انرژی برقی ما وارداتی و بیشتر از کشورهای آسیایی میانه هستند که با وجود منابع آبی غنی آمو باز هم آن کفایت و درآید لازم را پیدا نکردیم تا از منابع خود در جهت رفع مشکلات خود استفاده کنیم و کشور خود را به خود کفایی برسانیم.
بناء اگر بالای رود آمو سرمایه‌گذاری صورت بگیرید، تمام نیازمندی برق افغانستان را مرفوع می‌سازد حتا ما یکی صادر کننده‌گان انرژی برقی خواهیم بود.(غرجستانی، ۱۳۹۷: ۳۵۷)
صنعت گردشگری در تمام جهان یکی از منابع پر درآمد اقتصاد می‌باشد که متاسفانه سهم صنعت گردشگری در اقتصاد افغانستان بسیار اندک است. با وجود که قابلیت‌های توریستی فوق العاده در کشورمان وجود دارد از قبیل؛ جاذبه‌های و چشم اندازهای طبیعی، اقلیم و شرایط آب وهوایی، ارتفاعات، قلعه‌ها،یخچال‌ها و دامنه نوردی، رودخانه‌ها و ماهی‌گیری، دریاچه‌ها، سواحل و گردش‌گاه‌های آبی، دشت‌ها، جلگه‌ها و مرتفع سرسبز، درختان کهن سال، جنگل‌ها و بیشه‌ها، تالاب‌ها، آبشارها، چشمه‌ها، دره‌ها وتنگه‌ها، غارهای طبیعی، بیابان‌ها و بیابان‌گردی، شکارگاه‌ها و زیست‌گاه‌های حیات وحش، باغ‌ها و تفرج‌گاه‌ها، ژنو توریسم، محیط‌های روستایی، جاذبه‌های باستانی ویادان‌های تاریخی، غارهای تاریخی، تپه‌های باستانی، شهرهای کهن، حصارها، دژها و قلعه‌های تاریخی، کاخ‌ها، قصرها و عمارت‌ها، مناره‌ها و برج‌ها، کتیبه‌ها، سنگ نبشته‌ها و نقوش، آب انبارها وچاه‌های قدیمی، یخ‌دانها، سدها و بندهای تاریخی، کاریزها، ممثل حجامت زمین، کاروان سراها، کبوترخانه‌ها، پای‌گه پیام‌آوران صلح، محابس،آسیاب‌های بادی، حمام‌های قدیمی، روستاهای قدیمی، بازارهای قدیمی، مدارس قدیمی، خانه‌ها، محله‌ها و بافت‌های تاریخی، گنبدها، خانقاه‌ها، تندیس‌ها، پل‌های تاریخی، مقابر سلاطین و امراء گذشته‌ی افغانستان،آتش‌کده‌ها، جاذبه‌ای هنری و معماری، جشن‌ها وسرورها و غیره قابلیت‌های باالفعل در حاشیه‌های جاذبه‌های دریای آمو موجود است که با اندک سرمایه‌گذاری و با رفع خلاهای که قبلا ذکر گردید، می‌توانیم ضریب اقتصاد گردشگری را افزایش داد که در نتیجه باعث افزایش اشتغال‌زایی، خودکفایی، کاهش بیکاری وفقر می‌گردد که بالاخره منتج به رفاه اجتماعی می‌گردد که خواسته همه اهداف ما هم همین است.
تجارت یکی از منابع سرشار عایداتی در تمام کشورهای دنیا بوده که پالیسی تجارتی آن‌ها معمولا افزایش صادرات امتعه داخلی و کاهش واردات کالای خارجی است که تعقیب این پالیسی گردیده که اکثریت کشورها به خودکفایی اقتصادی از طریق افزایش تولیدات داخلی، بلندبردن میزان اشتغال‌زایی، کاهش فقر و بیکاری از تجارت و معاملات به ثبات اقتصادی برسد اما متاسفانه افغانستان با وجود که تمام امکانات طبیعی را در اختیار دارد اما فاقد برنامه‌ریزی و مدیریت تجارتی بوده که در سال (۲۰۱۲) سهم واردات آن به ۵ میلیارد دالر می‌رسید و ۱۱۷ کشور در دنیا ریکورد گرفت در حالی‌که سهم صادرات آن ۳۷۶ میلیون دالر و ۱۷۹ کشور در دنیا محسوب شد که مقایسه بین صادرات و واردات نشان دهنده اینست که تجارت باعث از بین بردن بازراهای داخلی و کالاهی داخلی می‌گردد و جامعه وکشور ما تبدیل به یک کشور مصرف گرا شده است.
بناء وجود فرصت‌های مانند دریای آمو که تقریبا ۴ الی ۵ بندر بالای آن شکل گرفته، استفاده از این بنادر و توجه بالای محصولات داخلی خود می‌توانیم تجارت خود بهبود بخشیده و جهت رسیدن به ثبات اقتصادی تلاش نمایم تا استفاده اعظمی و مناسب از امکانات طبیعی و تاریخی خود کرده بتوانیم.
از تحقیق فوق چنین به نتیجه می‌رسیم که افغانستان کشوریست غنی از امکانات و فرصت‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی و در عین حال یک کشور عقب مانده و فقیر است از امکانات و فرصت‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی که نبود استراتیژی و برنامه‌ریزی مدون در جهت استفاده بهینه، باعث گردیده که این کشور از امکانات خود کوچک‌ترین مزیت را نداشته باشد، این تحقیق کمک می‌کند هم‌وطنان عزیزمان و مسولین اداری امارت اسلامی از داشته‌های طبیعی و تاریخی، قبل از این که نا وقت شود، تمام قوت و انرژی شان را بسیچ نموده تا این که خود را از ورطه نیازمندی و وابستگی خارجی‌ها رهانیده و برای فقرا و مستمندان کار فراهم نموده و برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فرصت‌های سرمایه‌گذاری را فراهم نموده و برای سیاحین و گردشگران داخلی وخارجی که سخت شایق و راغب دیدار جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی کشور مان است، هر نوع امکانات و تسهیلات لازم را فراهم نموده تا این که هم فرهنگ خود را تقویت نمایم و هم از طریق صنعت توریسم اقتصاد خود را شگوفا نمایم.
عقد تفاهم نامه‌ی همکاری های علمی، افق تازه‌ی در انکشاف تحصیلات عالی قدس؛ محترم الحاج مولوی جمال الدین احمدی رئیس و موسس موسسه تحصیلات عالی قدس در کنفرانس بین المللی زیر عنوان نقش سرمایه گذاری و تحصیلات عالی در توسعه پایدار برای چهار یوم به میزبانی اتحادیه‌ی پوهنتون های بین المللی شهر یلووا کشور ترکیه برگزار شده بود، اشتراک ورزید؛ در حاشیه این کنفرانس محترم مولوی جمال الدین احمدی بر اساس تصامیم قبلاً اتخاذ شده در روشنایی پلان استراتژیک موسسه با هفت دانشگاه معتبر کشور دوست ترکیه تفاهم نامه‌ی رابطه همکاری های علمی را به امضأ رسانید بر بنیاد مفاد این تفاهم نامه های علمی استادان، دانشجویان و فارغ التحصیلان این نهاد اکادمیک می توانند در ارتقای سویه های تحصیلی شان در مقاطع لیسانس، ماستری و دکترا از فرصت های تحصیلی دانشگاه های همکار کشور دوست ترکیه مستفید شوند
